“SAĞLIKLI YAŞLI ERİŞKİNLERDE DENGE EĞİTİMİNİN ETKİLERİ

İlerleyen yaşla birlikte sensorimotor ve nöromusküler sistemde dejeneratif değişiklikler meydana gelmektedir. Dengeyi sağlayan afferent (vizüel, vestibüler ve proprioseptif) ve efferent (kas kuvveti ve fleksibilite) mekanizmalar da bu değişikliklerden etkilenmektedir. Tip 2 kas liflerinin aktivasyonunda azalma, reaksiyon süresinin uzaması, postüral kontrolün etkilenimi ve buna bağlı düşme riskinin artmasıyla beraber, yaşlı erişkin bireyler yaralanmalara daha açık olmaktadır.

CDC (Centers for Disease Control and Prevention)’nin raporuna göre yaşlı yetişkinlerin üçte biri her yıl düşmekte ve bu düşmelerin %10’u ciddi yaralanmalarla sonuçlanmaktadır. Literatürde düşme riski ile ilişkilendirilen kritik noktalar şunlardır:

• Modifiye Rhomberg testinde duruş süresinin 19 sn ve altında olması,
• Yürüyüş hızının 1m/s’den düşük olması,
• Timed up and go (TUG) testini 13.5 sn veya üzerinde tamamlanması.

Bu özelliklere sahip yaşlı bireylerin düşme riski 2-3 kat artmaktadır. Bununla beraber yaşlılarda düşme riskini artıran birçok faktör vardır. Rubenstein ve arkadaşları bu faktörleri sırasıyla kas güçsüzlüğü, denge bozuklukları, yürüyüş bozuklukları, görsel algıda bozukluklar, mobilite limitasyonları, kognitif bozukluklar, fonksiyonel seviyede bozukluklar ve postüral hipotansiyon olarak listeledi. Tüm bu sebepler örgüsünden dolayı düşme önleyici egzersiz programları ve denge eğitimleri sağlıklı yaşlı erişkin bireyler için oldukça önemlidir.

Yaşlılarda Denge Egzersizleri ve Temel Amaçlar

Denge eğitiminin temel amacı, farklı koşullarda vücudun gravite merkezinin stabilite limitleri içerisinde kalmasını sağlayarak postüral kontrolün geliştirilmesidir. Yaşlı erişkinlerde yaşa bağlı denge performansındaki etkileniminin azaltılması adına yapılan birçok çalışmada denge eğitimi kullanılmaktadır.

Leninski ve arkadaşları yayınladıkları çalışmada 1985 ve 2015 yılları arasında sağlıklı yaşlı erişkinlerle yapılan denge eğitimi ile ilgili çalışmaları derlediler ve kanıt düzeyi yüksek bilgileri raporladılar. Analizden çıkan sonuçlara göre sağlıklı yaşlı erişkinlerde yapılan denge eğitimi statik, dinamik, proaktif ve reaktif denge performansını iyileştirmektedir. Bununla beraber denge performansını değiştirebilmek için etkin bir denge eğitimi:

• 11-12 haftalık bir periyodu kapsamalı,
• Haftada 3 seans içeren bir eğitim frekansı olmalı,
• Her seans 31-45 dakika sürecek şekilde programlanmalıdır.

‘’Denge eğitimi yapılan çalışmalar, verilen egzersizlerin tipleri ve tekrar-set sayılarıyla ilgili yeterli bilgi içermemektedir. Bu nedenle, gelecekte denge eğitiminin doz-cevap ilişkisini içeren ve yapılan egzersizleri detaylarıyla açıklayan çalışmalara ihtiyaç vardır.

Hazırlayan: Fzt. Gamze Yalçınkaya

Lesinski M, Hortobágyi T, Muehlbauer T, Gollhofer A, Granacher U. Effects of Balance Training on Balance Performance in Healthy Older Adults: A Systematic Review and Meta-analysis. Sports Med. 2015 Dec;45(12):1721-38.

Daha Fazla Oku: Farklı Denge Platformlarında Yapılan Egzersizler Sırasında Ayak Bileği Kaslarının Aktivasyonu