Kalp Kapak Cerrahisinde Kardiyak Rehabilitasyon
Kalp kapak hastalıkları yetmezlik ve darlık (stenoz) olarak ikiye ayrılır.
Yetmezlik: Kapak tendonlarının elastikiyetini kaybetmesi sonucu tam kapanamaması sonucu kanın geriye doğru kaçmasıdır.
Darlık: Kapak açıklığının daralması sonucu kanın ileri doğru akışının engellenmesidir.
Aort Darlığı: Aort kapağının yetersiz açılması nedeniyle sistol sırasında sol ventrikülden çıkan kan akımının azalmasıdır.
Romatizmal aort darlığında: Kapakçıklar kalınlaşır ve ödem oluşur. Genellikle mitral darlık eşlik eder.
Romatizmal olmayan:
Konjenital(doğumsal): Genellikle anormal kapak yapısı, türbülans, kalsifikasyon…
Dejeneratif: İdiopatik (sebebi bilinmeyen), kalsifik, aterosklerotik tip de denir. Ateroskleroz, LDLyüksekliği, sigara, hipertansiyon (HT), Diabetes Mellitus (DM)…
Aort Yetmezliği: Kapakçıkların kusuruna bağlı olarak diyastol sırasında kanın bir kısmının açık kalan yerden sol ventriküle geri kaçmasıdır. En sık sebebi: Romatizmal ateş
Akut: Ani artan diyastolik volüme adapte olması için yeterli zaman yok, hızla genişleyemez. Kompansasyon olarak TAŞİKARDİ gelişir. Konjestif kalp yetmezliği ve pulmoner ödem gelişir.
Kronik: Sol ventrikül artan volüm yüküne adapte olur ve ventrikül içi hacim artışı görülür. Hem myokardın kalınlığı hem de sol ventrikül kavitesi birlikte artar. Kronik uzun yıllar asemptomatik kalabilir. İlk bulgu genellikle egzersiz dispnesidir.
Mitral Darlığı: Mitral kapakçıkların anatomik bozukluğu sonucu kapağın diyastolde iyi açılamaması ve orifisin daralmasıdır. Sol atriyum basıncında kronik bir artış olur. Mitral darlığından dolayısol ventriküle az kan geçmesi kardiyak debide azalmaya neden olur. Sağ kalp yetmezliği bulguları verir. Çarpıntı, ses kısıklığı ile birlikte düşük kardiyak debi, solukluk, yanaklarda pembelik görülebilir.
Mitral Yetmezlik: Mitral kapağın tam olarak kapanamaması veya sistol sırasında kapalılığını koruyamaması sebebiyle sistolde sol ventrikülden sol atriyuma doğru geriye yönelik kan akımının ortaya çıkmasıdır.
Akut: Sol atriyuma giren kan akımı sol atriyal basınçta ani bir yükselmeye yol açarak pulmoner hipertansiyon ve konjesyona neden olur.
Kronik: Sol atriyum ve ventrikül, mitral yetmezliğin fazla hacim yüküne karşı genişleme ile yanıt verir.
Hastalar genelde asemptomatik
Yorgunluk ve egzersiz ile hafif dispne
Ortopne
Paroksismal noktürnal dispne
Periferik ödem
Mitral Kapak Prolapsusu: Bir veya her iki mitral kapağın sistol sırasında sol atriyuma bombeleşmesidir. En sık görülen kapak bozukluğudur. Çarpıntı, atipik göğüs ağrısı, ortopne olmaksızın dispne, egzersiz kapasitesinde azalma, yorgunluk, senkop, anksiyete, panik atak.
Triküspit Darlığı: Genellikle mitral darlık ile birlikte görülür. Sağ atriyum basıncında artış venöz konjesyona neden olur, kardiyak debi azalır. Yorgunluk, dispne, periferik ödem en sık görülen bulgulardır. Minimal ortopne ve paroksismal noktürnal dispne gözlenir. İştahsızlık, kilo kaybı, periferk siyanoz, boyun venlerinde dolgunluk gözlenir.
Triküspit Yetmezliği: Triküspit annulusunun genişlemesi= sekonder triküspit yetmezliği. Genellikle mitral yetmezliği veya darlığına eşlik ederken görülür. Dispne sık gözlenir, boyun venlerinde dolgunluk, venöz pulsasyon, plevral efüzyon, sarılık, atriyal fibrilasyon.
Pulmoner Kapak Darlığı: Kanın sağ ventrikülden pulmoner artere geçişine engel oluşur. Konjenitaldir. Hafif olgular asemptomatiktir. Orta şiddetli olgularda egzersiz intoleransı ve çabuk yorulma, şiddetli olgularda ise egzersiz intoleransı, çabuk yorulma, egzersizle göğüs ağrısı, senkop ve ani ölüm gözlemlenir.
Pulmoner Kapak Yetmezliği: Pulmoner kapağın tam kapanamaması ve bunun sonucunda pulmoner arterden sağ ventriküle kanın geri kaçmasıdır. Dispne ve yorgunluk görülür.
Rehabilitasyon
Solunum kontrolü, torakal ekspansiyon egzersizleri ve zorlu ekspirasyon tekniği (Aktif Solunum Teknikleri Döngüsü)
Diyafragmatik solunum egzersizi
Postüral Drenaj
Destekli öksürme manevraları
Spirometre vb yardımcı cihazlar
Gevşeme pozisyonları
Hastanın durumuna göre yatak içi pasif/ aktif-asistif/ aktif Eklem hareket açıklığı egzersizleri
Yatak içi oturmadan başlayarak dereceli olarak ilerleyen mobilizasyon programları
Anksiyetesi olan ya da çok ciddi dispne problemi olan hastalara gevşeme egzersizleri de verilmelidir.
Postür egzersizleri
Operasyon gününde tolerans sınırında ekstremite distallerine aktif-asistif eklem hareket açıklığı egzersizleri yaptırılabilir.
Hastalara solunum kontrolü iyi öğretilmelidir, risk faktörleri ve egzersizlerle ilgili iyi bir eğitim vermelidir.
Huffing öğretilmeli, öksürükten önce huffing denenmeli.
Huffing/etkili öksürme ile sekresyon çıkaramadıysa manuel postüral drenaj ( perküsyon, vibrasyon, shaking).
Kademeli olarak yatak içi egzersiz, yatak kenarı egzersiz, giderek artan mesafeli yürüyüşler.
Ev egzersizleri ( parmak ucunda yükselme, hafif çömelme-kalkma, bacakları yana açma-kapama gibi) verilmeli.
Postüral drenaj pozisyonları ve gevşeme pozisyonları öğretilmeli.
Öneriler ve uyarılarda bulunulmalı.
Hazırlayan: Burcu Zehra Sivri
Referanslar
Franco, S. S., Malbouisson, L. M. S., Grinberg, M., & Feltrim, M. I. Z. (2015). A propose of pulmonary dysfunction stratification after valve surgery by physiotherapeutic assistance level. Brazilian Journal of Cardiovascular Surgery, 30(2), 188-197.
Kalp Kapak Hastalıkları Tedavi Kılavuzu (2012 versiyonu). Avrupa Kardiyoloji Derneği (ESC) ve Avrupa Kardiyotorasik Cerrahi Derneği (EACTS) Kalp Kapak Hastalıkları Tedavisi Görev Grubu
Özet
Bu yazıda kalp kapak hastalıkları ve rehabilitasyonuna dair genel bir bakış açısı oluşturulmaya çalışılmıştır.