Koşma en popüler rekreasyonel spor faaliyetlerinden biridir. Koşmanın kayda değer fiziksel faydaları olmasına rağmen, alt ekstremitede meydana gelen koşu ile ilgili yaralanmalar koşucunun%19,4 ila% 79,3 oranında bildirilmiştir. Ayak vuruşu paternlerinin koşu sırasında alt ekstremite yaralanmalarına bağlı bir risk faktörü olduğu, metatarsal ve topuk yaralanmalarında da zemin hazırlayan bir faktör olduğu kanıtlanmıştır. Arka ayak vuruşu yapmayan koşucularının toplam koşucuların düşük bir oranı olmasına rağmen, bu iniş düzeninin düşük darbe kuvveti ve yükleme hızı, alt ekstremitenin artan depolama enerjisi ve nispeten düşük koşu yaralanma riski ile ilgili olduğu doğrulanmıştır. Arka ayak vuruşu koşucularının büyük darbe kuvveti nedeniyle topuk ve diz yaralanmaları yaşama olma olasılığı daha yüksektir. Spesifik olarak, arka ayak vuruşu koşucularının plantar yükleri temel olarak topuğa odaklanırken, arka ayak vuruşu yapmayan koşucular metatarsal bölgelerde daha büyük yükler yaşar.

Konu ile ilgili bilimsel çalışmalar ne diyor?

Yapılmış bir çalışma alışılmış arka ayak vuruşu yapan ve yapmayan koşucular arasındaki plantar yük özelliklerini araştırmayı ve karşılaştırmayı amaçlamıştır.Çalışmaya toplam 78 sağlıklı erkek katılmıştır.Anatomi ve biyomekanikteki cinsiyet farkını ortadan kaldırmak için sadece erkek amatör koşucular dahil edilmiştir. Katılımcılar düzenli olarak haftada 10-15 km koşuyorlardı. Plantar yükleri,  Novel Pedar-X sistemi kullanılarak ölçülmüştür.Hangi ayak vuruş paternlerini tercih ettiklerini öğrenilmiştir.Arka ayak vuruşu desenini kullanan koşucular önce ayak uzunluğunun posteriorunun 1/3'ü ile yere değdi. Ayak uzunluğunun 1/3'ünün ön yüzeyi yüzeye dokunduysa, ön ayak vuruşu  ve geri kalan 1/3 yüzeye dokunursa, orta ayak vuruşu olarak sınıflandırılmıştır.

Çalışmaya dahil edilen 78 erkeğin 41’i alışılmış arka ayak vuruşcusu olarak kaydedilmiştir. 37 katılımcı alışılmış ön ayak vuruşcusu olarak doğrulanmıştır. Arka ayak vuruşu koşucuları arka ayak vuruşu yapmayan koşucularındakilere göre daha fazla temas alanı, maksimum kuvvet ve kuvvet zaman integraline sahiptir. Bu arada, arka ayak vuruşu koşucuları topuk ve orta ayak bölgelerinde tüm değişkenlerde arka ayak vuruşu yapmayan  koşucularından daha yüksek plantar yükleri yaşamışlardır.

Beklendiği gibi, arka ayak vuruşu koşucuları için topukta ve orta ayakta, metatarsal bölgelerde arka ayak vuruşu yapmayan koşuculara kıyasla önemli bir artış meydana gelir. Çalışmada, arka ayak vuruşu koşucularında maksimum kuvvet topuk, orta ayak ve daha az parmak bölgelerinde bulunmuştur.

Alışılmış arka ayak vuruşu koşucularının toplam maksimum kuvvet  ve kuvvet zaman integrali'nin daha yüksek olduğunu ve plantar yüklerinin ağırlıklı olarak arka ve orta ayak bölgelerine odaklandığını göstermektedir. Kuvvet diz eklemine ulaşabilir ve tibial ve patellofemoral eklem yaralanmaları ile sonuçlanabilir. Alışılmış arka ayak vuruşu yapmayan koşucuları, alışılmış arka ayak vuruşu koşucularına kıyasla daha düşük toplam plantar yüklerine sahiptir. Ancak ön ayaktaki daha yüksek yükler metatarsal stres kırıkları ve aşil tendonu ve triceps surae yaralanmaları için telafi edici hasar ile ilişkili olabilir.

Klinik Çıkarım: Arka ayak vuruşu yapan koşucularda yer reaksiyon kuvveti diz eklemine fazla yük binmesine ve sonucunda tibial veya patellofemoral eklem yaralanmaları ile sonuçlanmasına neden olabilir.

Hazırlayan: Abdulsamet Celayır

Referans: Wei, Z., Zhang, Z., Jiang, J., Zhang, Y., & Wang, L. (2019). Comparison of plantar loads among runners with different strike patterns. Journal of sports sciences, 37(18), 2152-2158.